Bambuk çarçuwasyndan we nepis boýalan mianziden ýa-da piziden ýasalan ýüz - esasan agaç gabygyndan ýasalan inçe, ýöne çydamly kagyz görnüşleri - Hytaýyň nebit-kagyz saýawanlary Hytaýyň medeni ussatlygy we şahyrana gözelligi däpleriniň nyşany hökmünde öňden bäri görülýär.
Günorta Hytaýda köplenç tapylan wolfram agajynyň miwesinden alynýan ösümlik ýagynyň bir görnüşi bolan tongyou bilen boýalan Hytaýyň nebit kagyz zontikleri diňe bir ýagyşdan ýa-da gün şöhlesiniň öňüni almak üçin gural däl, eýsem baý medeni ähmiýete we estetiki ähmiýete eýe bolan sungat eserleri.
Taryh
Iki müňýyllyga golaý taryhdan lezzet alýan Hytaýyň dünýädäki iň köne saýawanlarynyň arasynda nebit kagyzly saýawanlar bar.Taryhy maglumatlara görä, Hytaýda ilkinji nebit kagyzlary, gündogar Han neberesi döwründe (25-220) peýda bolup başlapdyr.Tizara, esasanam çeperçilik ussatlygyny we edebi tagamlaryny görkezmek üçin suw geçirmeýän ýag ulanylmazdan ozal, saýawan ýüzüne ýazmagy we çyzmagy halaýan sowatlylaryň arasynda meşhur boldy.Guşlar, güller we peýzaapeslar ýaly adaty hytaý syýa reňkiniň elementlerini meşhur bezeg nagyşlary hökmünde ýagly kagyz saýawanlarynda hem tapyp bolýar.
Soň bolsa, Hytaý nebit kagyzly saýawanlar Tang neberesi döwründe (618-907) Japanaponiýa we şol wagtky gadymy Koreýa Gojoseon şalygyna daşary ýurtlara getirilipdi, şonuň üçin bu iki ýurtda “Tang zontikleri” hökmünde tanalýardy.Häzirki wagtda olar adaty ýapon dramalarynda we tanslarynda zenan rollary üçin aksessuar hökmünde ulanylýar.
Asyrlaryň dowamynda Hytaýyň saýawanlary Wýetnam we Taýland ýaly Aziýanyň beýleki ýurtlaryna-da ýaýrady.
Adaty nyşan
Nebit kagyzly saýawanlar, adaty hytaý toýlarynyň aýrylmaz bölegidir.Gelin ýigidiň öýünde garşylanýarka, saýawan betbagtçylygyň öňüni almaga kömek edýändigi üçin gyzyl ýagly kagyz saýawan oýnaýjy tarapyndan saklanýar.Şeýle hem, ýag kagyzy (youzhi) “çagaly boluň” (youzi) sözüne meňzeýändigi sebäpli, saýawan hasyllylygyň nyşany hökmünde görülýär.
Mundan başga-da, hytaý edebiýatynda köplenç romantikligi we gözelligi aňladýan hytaý nebit kagyzlary, esasanam ýagyşly we dumanly bolan taňze derýasynyň günortasynda ýerleşýän hekaýalarda ýüze çykýar.
Meşhur gadymy hytaý hekaýasyna esaslanýan kino we telewideniýe uýgunlaşmalary, ak ýylan Madame köplenç ýylana öwrülen ajaýyp gahryman Baý Sýuzen geljekki söýgülisi Sýu Sian bilen ilkinji gezek duşuşanda näzik ýag kagyzly saýawan göterýär.
“Nebit kagyzly saýawan tutýan ýeke özüm, ýagyşda uzyn bir zolakda aýlanýaryn ...” Hytaýyň şahyry Dai Wanşunyň (Xiang Sýanyi we Gladys Yangangyň terjimesi ýaly) häzirki zaman hytaý goşgusy “Rainagyşda bir zolak” atly goşgusy.Bu garaňky we düýşli şekil, saýawan medeni nyşan hökmünde başga bir nusgawy mysaldyr.
Zontigiň tegelek tebigaty ony birleşmegiň nyşanyna öwürýär, sebäbi hytaý dilinde “tegelek” ýa-da “tegelek” (ýuana) “birleşmek” manysyny berýär.
“Globa Times” -dan çeşme
Iş wagty: Iýul-04-2022