Çyra baýramy

Çyra baýramy Hytaýyň adaty baýramçylygydyr, Çyra baýramynyň däp-dessurlary uzak wagtlap emele gelýär, gadymy halk däp-dessurlaryndan göz aýlap, bereket dilemek üçin çyralary açýar.Bereket üçin çyralaryň açylmagy, adatça, ilkinji aýyň 14-nji gijesinde “synag çyralary” başlaýar we 15-nji gijäniň “çyralary” adamlar hudaýlara doga etmek üçin “lampalar we bankalar iber” diýlip atlandyrylýan çyralary ýakmaly bolýarlar.

Gündogar Han dinastiýasynda buddaçylyk medeniýetiniň ornaşmagy Çyra baýramynyň däp-dessurlarynyň emele gelmeginde-de möhüm rol oýnapdyr.Han neberesiniň imperatory Mingiň ongongping döwründe, Han dinastiýasynyň imperatory Ming köşkde we monastyrlarda ilkinji aýyň 15-nji gijesinde buddizmi wagyz etmek üçin “Buddany görkezmek üçin çyra ýakmagy” buýurdy.Şonuň üçin ilkinji aýyň 15-nji gününde çyralary ýakmak däbi Hytaýda buddaçylyk medeniýetiniň täsiriniň giňelmegi we soňra Taoist medeniýetiniň goşulmagy bilen kem-kemden giňeldi.

Demirgazyk we Günorta nebereler döwründe Çyra festiwalynda çyralary ýakmak praktikasy meşhur boldy.Liang imperatory Wu buddaçylyga berk ynanýardy we köşgi ilkinji aýyň 15-nji güni çyralar bilen bezelipdi.Tang neberesi döwründe Hytaý bilen daşary ýurtlaryň arasyndaky medeni alyş-çalyş has ýakynlaşdy, buddizm gülläp ösdi we işgärleriň we adamlaryň ilkinji aýyň 15-nji gününde “Budda çyralaryny ýakmagy” adaty zatdy, şonuň üçin budda çyralary bütin halka ýaýrady.Tang neberesinden başlap, Çyra festiwaly kanuny çärä öwrüldi.Aý senenamasynyň birinji aýynyň 15-nji güni Çyra baýramydyr.

Aý senenamasynyň birinji aýynyň 15-nji güni, Şang uanuan festiwaly, Çyra baýramy we Çyra baýramy diýlip hem atlandyrylýan Çyra baýramydyr.Birinji aý Aý senenamasynyň ilkinji aýy, gadymy adamlar gijäni “gije” diýip atlandyrýarlar, şonuň üçin ilkinji aýyň 15-nji güni “Çyra baýramy” diýilýär.

Jemgyýetdäki we döwürdäki üýtgeşmeler bilen Çyra festiwalynyň däp-dessurlary uzak wagtlap üýtgedi, emma henizem Hytaýyň adaty halk festiwaly bolup durýar.Birinji aýyň 15-nji güni gijesinde hytaýlylar çyralary görmek, köfte iýmek, Çyra baýramyny iýmek, çyra tapmalaryny çaklamak we feýerwerk atmak ýaly birnäçe adaty halk çärelerini geçirýärler.